هنری که نیازمند دمیدن جان تازه ای است

چاپ صفحه

بسیاری از هنرمندان عرصه صنایع دستی به سبب نبود قوانینی جامع برای ثبت آثارشان و نیز واردات بی رویه دیگر رمقی برای ادامه کار ندارند و نیازمند دمیدن جان تازه ای بر پیکره این هنر هستند.

به گزارش میراث ما به نقل از ایرنا، صنایع دستی از دیرباز آمیختگی تنگاتنگی با زوایای زندگی و معیشت مردم و همچنین با محیط طبیعی و اجتماعی داشته و کشور ایران با غنای فرهنگی پر دامنه از این حیث ریشه های غنی دارد و خوشبختانه جان مایه هنری، مهارتی و فرهنگی این هنر صنعت در بسیاری از رشته ها حفظ شده و بر قوت خود باقی است.

آثار محسوس و معنوی به جای مانده از گذشتگان، هر یک گنجینه ای از مفاهیم، ذوق و مطالبات زیستی، باورها و نحوه ارتباط مردمان پیشین با یکدیگر است و از این منظر صنایع دستی به عنوان میراث ارزشمند فرهنگی از ویژگی های متعددی برخوردار است.

**ظرفیت منحصر به فرد اقتصادی صنایع دستی علاوه

صنایع دستی علاوه بر ارزش های معنوی و مفاهیم ژرف فرهنگی و هنری، ظرفیت منحصر به فرد اقتصادی و کار ویژه های اجتماعی نیز دارد که شناخت دقیق و هوشمندی مدیریت جامعه در به فعلیت رساندن آنها می تواند علاوه بر تولید ثروت، دامنه وسیعی از کارآفرینی را به صورت مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کند.

**بیش از 360 رشته در عرصه صنایع دستی

بر اساس گزارش سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور هم اینک عرصه های فعالیت صنایع دستی در ایران در بیش از 360 رشته و زیرشاخه های جانبی آن فعال است که هر یک به لحاظ روش و تکنیک تولید فرآورده دستی، نوع مواد اولیه و ظرافت های هنری و تخصصی برجسته است.

در طبقه بندی 24 گانه صنایع دستی کشور در رشته های اصلی بافته های داری، دستبافته های نساجی سنتی، انواع روکاری و رودوزی، بافت دستی با میل و قلاب، چاپ سنتی، نمدمالی، شیشه گری، سفال و سرامیک، تولید فرآورده های پوستی و چرم، دست سازهای فلزی و آلیاژی، قلمزنی و مشبک، سنگتراشی،خراطی، نازک کاری با چوب، منبت و معرق، حصیربافی، خاتم کاری، کاشی کاری، گچبری سنتی، میناکاری، ملیله سازی، عروسک سازی و طلاکوبی، ساخت زیورآلات و ابزارآلات ساز رده بندی می شوند.

**شیشه گری؛ هنری کهن از ایران زمین

هنر شیشه گری یکی از صنایعی است که تاریخی کهن در ایران زمین دارد هر چند که طی سال های گذشته بخش تزیینی آن دیگر همچون گذشته رونق چندانی ندارد.

درخشندگی، شفافیت و نیز قابلیت تبدیل شیشه به اشکال مختلف، باعث شده است که علاوه بر صنعتگران، هنرمندان نیز از این ماده اولیه برای خلق و تزیین آثار هنری و زیبای بسیاری استفاده کنند.

محصولاتی را که از طریق شکل دادن مواد معدنی ذوب شده نظیر سیلیس و خرده شیشه که با ترکیبی از این دو و با استفاده از روش دمیدن توسط لوله مخصوص و با به کارگیری ابزار دستی شامل انبر، قیچی و غیره حاصل می شود، شیشه دست ساز می نامند که شامل مراحل تکمیلی و تزئین، نظیر نقاشی و تراش هم می شود.

**شیشه گرانی که در مقام کیمیاگران بودند

شیشه گران در طول تاریخ، مرتبه ای در مقام کیمیا گران داشته اند زیرا کوره ساده و سوزان ایشان از مواد اولیه و ناچیز محصولی زیبا و شفاف تولید می کرد که مورد تقاضای اکثر مردم از غنی تا ضعیف بود

امروزه صنعت شیشه گری به دو بخش علمی و سنتی تقسیم می شود؛ در بخش شیشه گری سنتی از کوره های ذوب شیشه و وسایلی مانند دم ( با فتح دال و میم ساکن) که لوله ای فلزی و تو خالی است و قالب هایی مختلف و سایر لوازم استفاده می شود.

بخش علمی که در قرون اخیر با ساخت وسایلی مانند مشعل های شیشه گری- که در بعضی با باد فشرده که توسط کمپرسور ایجاد می شود و گاز بوتان و بعضی با مخلوطی از گاز اکسیژن و گاز بوتان کار می کنند - و چرخ شیشه گری و برخی وسایل دیگر بوجود آمده است .برای ساخت محصولات شیشه ای به مهارت و تجربه زیاد نیاز است.

**رشد اقتصادی اندک ایران از محصولات صنایع دستی

ایران در کنار کشورهای چین و هند دارای متنوع ترین صنایع دستی است اما به مانند این کشورها از نظر اشتغال و درآمدزایی از رشد مناسبی برخوردار نشده است.

جمهوری اسلامی ایران از متنوع ترین صنایع دستی جهان برخوردار است در روزگاری تا 2 میلیون نفر در این رشته ها در ایران فعال بوده اند اما اکنون رقم اشتغال در این بخش بسیار کاهش یافته است.

البته همچنان رشته های صنایع دستی از جمله گلیم، فرش، گبه، قلمزنی، شیشه گری، منبت کاری، مینا کاری، سفال، چوب بطور نسبی در کشور فعال است اما اگر بی توجهی ها همچنان ادامه یابد شاید این شرایط نسبی نیز از بین برود.

وضعیت نابسامان صنایع دستی کشور در شرایطی قرار دارد که حتی موجبات نگرانی متولیان صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور را فراهم کرده است.

**خانه ویران شده اما پای بست آن برقرار است

معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با اشاره به مشکلات صنایع دستی کشور گفت: خانه ویران شده اما پای بست آن برقرار است.

بهمن نامورمطلق افزود: وضعیت صنایع دستی بحرانی است و باید برنامه هایی برای خروج از این وضعیت تدوین و اجرا شود.

وی با اشاره به اینکه صنایع دستی بازار خود را از دست داده است، افزود: ساختار صنایع دستی ناتوان شده و تحریم ها به صنایع دستی ضربه زده است.

نامور مطلق مهمترین مشکل سازمان میراث فرهنگی را اعتبار دانست و گفت: سرمایه گذاری در عرصه صنایع دستی، سرمایه گذاری در عرصه فرهنگ و هویت جامعه است.

** رشته صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور در حال فراموشی است

براساس این گزارش مدیر کل دفتر توسعه و ترویج معاونت صنایع دستی کشور هم با اعلام زنگ خطر می گوید: بر اساس برآوردهای انجام شده حدود 100 رشته صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور در حال فراموشی است.

عبدالمجید شریف زاده افزود: در سال های گذشته به دلیل عدم مدیریت و نابسامانی در حوزه های مختلف صنایع دستی، بسیاری از هنرهای سنتی کشور از بین رفته و یا در آستانه فراموشی است.

وی اظهار داشت: فراهم کردن شرایط مناسب برای حمایت از هنرهایی که رو به نابودی است ضرورت دارد که متاسفانه در سال های اخیر به دلیل کم توجهی و قطع یارانه ها، برخی از کارگاه های هنرهای سنتی از جمله نساجی سنتی، شیشه گری و سفال گری آسیب دیده اند.

شریف زاده یادآور شد: ثبت نشان جغرافیایی هنرهای سنتی و صنایع دستی در کشور یکی از راه های حمایت از صنایع دستی است که تاثیر بسزایی در ماندگاری و حفظ این داشته های فرهنگی دارد.

کارشناسان برای از بین رفتن و در معرض خطر قرار گرفتن رشته های صنایع دستی دلایل گوناگونی برشمرده اند که از مهمترین آنها می توان به تغییر سبک زندگی مردم و نوع نیازهای آنان اشاره کرد.

**گران بودن مواد اولیه تولید صنایع دستی

آرش نوروزی کارشناس صنایع دستی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: از سال 1330 و با ورود ایران به دنیای صنعتی، استفاده از صنایع دستی و کارگاه های کوچک صنایع دستی به تدریج به حاشیه رانده شد.

وی گفت: تولید انبوه، کاهش قیمت تمام شده محصول، زحمت کمتر و درآمد بیشتر کارگاه های صنعتی، بیشترین ضربه را به کارگاه های سنتی تولید صنایع دستی زد.

این کارشناس صنایع دستی یکی دیگر از دلایل منسوخ شدن برخی رشته های صنایع دستی را عدم کاربرد آنها در زندگی روزمره مردم در عصر کنونی عنوان کرد.

نوروزی ادامه داد: برای حل این معضل، معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی به دنبال تعریف کاربری های جدید به عنوان راهکاری برای احیای این رشته هاست.

وی از دیگر دلایل منسوخ شدن برخی از رشته های صنایع دستی را گران بودن مواد اولیه و بالا بودن قیمت تمام شده کالا عنوان کرد.

وی تصریح کرد: به طور قطع بازاریابی خوب برای فروش صنایع دستی و سودآور شدن این صنعت، تشویق هنرمندان برای تولید این آثار را به دنبال خواهد داشت.

وی یادآور شد: اکنون بخش قابل توجهی از نیازهای تزیینی و مصرف لوکس خانواده های ایرانی از ترکیبی از کار هنرهای بومی و صنعت دیگر کشورها تامین می شود که هنرمندان صنایع دستی ایران می توانند با توجه به این نیازها و خارج شدن از قالب( شکل و کارکرد) تولید سنتی، کالاهایی را برای جایگزینی با کالاهای وارداتی تولید کنند.

نوروزی خاطرنشان کرد: در این میان جلوگیری از واردات کالاهای صنعتی هنری کشورهای دیگر که به عنوان صنایع دستی وارد کشور می شود نیز به رشد صنعت دستی ایران کمک خواهد کرد.

مقالات مرتبط

----------------
تمامی حقوق برای میراث ما محفوظ وانتشار مطالب با ذکر منبع بلامانع است

اعلام دیدگاه در مورد این خبر

تنها نظراتی که با حروف فارسی نوشته می شوند قابلیت انتشار خواهند داشت.

حقوق برای پایگاه خبری میراث ما محفوظ و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

طراحی و پشتیبانی: گروه تکاپو