میراث ما / از روز 24 خرداد 92 که مردم با رأی خود حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی را به ریاست جمهوری برگزیدند تا 12 و 13 مرداد که روزهای تنفیذ و تحلیف ریاست‌جمهوری بود، ايام سخت و پرتلاشي برای دکتر روحانی و نزدیکان ايشان بود تا بدون فوت وقت هیچ فرصتی را برای خدمتگزاري ملّت از دست ندهند.
یک‌سال پیش در چنین روزهایی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام کانون برنامه ریزی و تعیین
خط مشی های دولت یازدهم بود و بسیاری از صاحبنظران و کارشناسان عرصه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در ساختمان نیاوران رفت و آمد داشتند و مشغول تدوین برنامه های دولت تدبیر و امید بودند.
اکنون که یک‌سال از آن روزها می‌گذرد و یک چهارم از عمر دولت یازدهم طی‌شده است، فرصت مغتنمی است تا به مسیر طی شده نظر بیفکنیم و عملکرد دولت را در اولین سال استقرار خود مورد ارزیابی قرار دهیم. ارزیابی عملکرد دولت از چند جنبه قابل انجام است. اما دولتمردان عموماً عملکرد دستگاه خود را با نگاه از درون انجام میدهند. مسلّماً کارشناسان و صاحبنظرانی هستند که با نگاه از بیرون عملکرد یکساله دولت را قضاوت مي‌كنند.
برای ارزیابی عملکرد دولت، نخست لازم است فضای کلی کشور در آستانة انتخابات یازدهم و پایان دولت دهم و وضعیت آن روز کشور به درستی ترسیم شود.
کشور عزیزمان در آن ايام شرایط حساس و پیچیده ای داشت و وضعیت خاص اقتصادي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي جامعة ایران در آن روزها بر کسی پوشیده نيست.
وضعیت نابسامان اقتصادی و گرفتاریهای روزافزون مردم در تأمين معشیت و محدودیتهای حاکم بر حوزة دانشگاه و اندیشه و فرهنگ و هنر، بیثباتی و سوءتدبیر در عرصة سیاست داخلي و روابط بینالمللی و فشارهای کمرشکن ناشی از تحریمهای ناعادلانه علیه ملّت بزرگ ایران گوشهای از واقعیتهای موجود کشور در آن روزها بود وکاهش این مخاطرات و نابسامانیها و بهبود آن شرایط آرزوی هر ایرانی و تلاش برای تحقق آن وظیفة هر شهروند مسئول بود.
در این میان اعلام نامزدی آیت الله هاشمی رفسنجانی و ثبت نام ایشان، بارقة امید را در چشمان مضطرب آحاد مردم بارور نمود و شور و اشتیاق شکل گرفته درهمان روزهای ثبتنام نوید بخش خارج شدن جامعه از فضای سرد و رخوت زدهای بود که در پنج سال گذشته و در پی حوادث انتخاباتی سال 1388 رخ داده بود امّا برخي ملاحظات غير قابل درك یکبار دیگر فرصتی را از ملّت گرفت وموج شور و نشاط مردم را به گرداب بهت و بیتفاوتی فرو برد.
در چنین شرایطی تلاشهای مدبرانه و اخلاقی دلسوزان واقعی نظام و بزرگان کشور، ضرورت دستیابی به اجماعی را پیش برد که دستاورد بزرگی برای سرنوشت کشور و اصلاح امور شد و مردم فهیم کشورمان با حضور در پای صندوقهای رأی و انتخاب دکتر حسن روحانی حماسة سیاسی مورد نظر مقام معظم رهبری را عینیت بخشیدند و بدين ترتيب زمینة کاهش نگرانیها و مخاطرات پیش روی کشور فراهم آمد.
وقتی به فضای آن روز كشور در عرصههای مختلف نظر مي‌افكنيم و امروزمان را با سال گذشته مقایسه میکنیم، بي‌شك بر امیدواری هایمان افزوده میشود.
دولت تدبير و امير در همين مدت كوتاه توانسته كارهاي بزرگي انجام دهد. در عرصة اقتصادی غول لگام گسيخته تورم تا حد امکان کنترل شده و دولت با اعمال سیاستهای حمایتی از اقشار کم درآمد و ضعيف جامعه تلاش كرده باری از دوش آنان بردارد.
در عرصه سياسي مجال و فرصت نقد و تضارب آراء به وجود آمده و فضاي رسانه‌اي و فعاليت سياسي بازتر از گذشته است. در عرصه بين‌المللي زبان تهديد و ارعاب جاي خود را به زبان گفت‌وگو و مذاكره داده و دولت ثابت كرده كه مي‌توان در عين رعايت خطوط قرمز و پافشاري بر اصول و حقوق ملي، با دنيا به گفت‌وگو نشست و مشكلات و بي‌اعتمادي‌ها را مرتفع كرد. در عرصه فرهنگي و اجتماعي، عنصر تدبير، استفاده از نظرات فرهيختگان و صاحبنظران، كرامت انساني و حقوق شهروندان جايگزين خرافه و توهم شده و مردم شريف ايران، دولت خدمتگزار را در تراز فرهنگي خود مي‌بينند و همه اين تغييرات تنها در يك سال گذشته صورت گرفته است.
سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري نيز همسو با سياست‌هاي دولت تدبير و اميد از همان نخستين روزهاي تشكيل كابينه تلاش بي‌وقفه خود را براي اصلاح روندها و جبران كاستي‌هاي گذشته آغاز كرد و در اين مسير برادر عزيزم جناب دكتر محمدعلي نجفي زحمات فراوان كشيد. به هر حال تقدير چنين بود كه من از نيمه راه يك سال گذشته به دولت تدبير و اميد بپيوندم، اگرچه در همان روزهاي رأي اعتماد به كابينه هم، عزم خود را براي خدمت به ملت عزيز ايران به ويژه جوانان غيور اين مرز و بوم جزم كرده بودم، ضمن آنكه با رأي مردم بزرگوار تهران، مفتخر به خدمتگزاري در شوراي اسلامي شهر تهران نيز شده بودم.
مسير طي‌شده در سازمان ميراث فرهنگي طي يك سال گذشته، مسير قابل دفاعي است. بايد توجه داشت كه كاستي‌ها، ضعف‌ها و مشكلاتي كه طي 8 سال دولت‌هاي نهم و دهم گريبانگير كشور شده بود، سازمان را هم از اين نقص‌ها بي‌نصيب نگذاشت، به ويژه كه اين سازمان در مقاطعي حياط خلوت دولت وقت بود و از طرفي تغييرات پي‌درپي مديران و نگاه سياست‌زده به آن، سازمان را به بنايي نيمه ويران تبديل كرده بود كه با آسيب‌هاي جدي مواجه بود.
از هم‌گسيختگي معاونت‌هاي سازمان، فاجعه انتقال معاونت‌هاي ميراث فرهنگي و صنايع‌دستي به شيراز و اصفهان تصميم‌هاي غيركارشناسي در حوزه‌هاي سرمايه‌گذاري و اعلام مناطق نمونه گردشگري بدون توجه به زيرساخت‌هاي لازم، خلاصه‌شدن همه مأموريت‌هاي سازمان در چند بخش كوچك مانند صدور مجوزهاي بي‌رويه و چندين برنامه نمايشي پر هياهو اما كم‌تأثير و بي‌فايده، مشتي نمونه خروار از مشكلات نهادينه شده در اين سازمان بود. با اين وضعيت مي‌توان گفت مهم‌ترين كاري كه در يك‌سال گذشته در سازمان صورت گرفت، تغييراتي است كه در چشم‌انداز، اهداف و رويكردهاي سازمان اتفاق افتاده است. كساني كه با حوزه فرهنگ آشنايي دارند به درستي مي‌دانند كه كار فرهنگي زمان‌بر و بلندمدت است و تغييرات يك شبه و يك ساله رخ نمي‌دهد. بنابراين از همان روز قبول مسئوليت سازمان و در نخستين جلسه شوراي معاونان برنامه 4 ساله سازمان در افق 1396 را كليد زدم و خوشبختانه امروز سازمان در همه سطوح بر اساس برنامه و در راستاي تحقق اهداف اين برنامه حركت مي‌كند. من و همكارانم تمام توان خود را به كار گرفته‌ايم تا تغيير نگاه و اصلاح روش‌ها را در اين سازمان نهادينه كنيم و بازگشت به دوران قبل را ناممكن سازيم. مسلماً شرح مبسوط عملكرد سازمان ميراث فرهنگي با حوزه‌هاي متنوع و گسترده‌اي كه دارد در اين مجال اندك نمي‌گنجد، اما شرح مختصري از رويكردها و عملكرد سازمان در همين مدت كوتاه خالي از لطف نيست.
1- حمايت از بخش خصوصي و حضور پررنگ آنان در هر سه حوزه ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري سياست اصلي سازمان در دولت تدبير و اميد بوده و هست. خوشبختانه گام‌هاي مؤثري در اين زمينه برداشته شده به طوري‌كه مي‌توان مصاديق تحقق اين رويكرد را در هر سه حوزه سازمان برشمرد.
2- همانطور كه اشاره شد توجه به نظام برنامه‌ريزي و فعاليت در چارچوب برنامه از جمله رويكردهاي اصلي سازمان است. چنين توجهي نيازمند آگاهي از وضعيت كنوني و آينده و در نتيجه نيازمند توجه به پژوهش‌هاي علمي و آموزش در حوزه‌هاي مختلف سازمان است. فراموش نكنيم كه طي سال‌هاي گذشته با استخدام‌هاي بي‌رويه، بدنه سازمان فربه و نيروهاي كيفي كارشناسي كنار زده شدند و تعدد نيروهاي ناكارآمد با سطوح تحصيلي پايين عملاً سازمان را زمين گيركرد.
3- از آنجا كه مأموريت‌ها و وظايف سازمان عمدتاً فرابخشي و ميان‌بخشي است، طي يك سال گذشته تلاش زيادي براي برگزاري جلسات با دستگاه‌هايي شد كه كارشان به نوعي با سازمان مرتبط است و خوشبختانه نتيجه اين جلسات و مذاكرات، امضاي ده‌ها تفاهم‌نامه با دستگاه‌هاي مختلف است كه ما را در پيشبرد اهداف و برنامه‌هاي كلان فرهنگي ياري خواهد رساند.
4- تلاش براي از بين‌بردن گسستي كه ميان نخبگان، دانشگاهيان و كارشناسان موجه و مؤثر در حوزه‌هاي كاري سازمان و بدنه كارشناسي و مديريت سازمان وجود داشت، طي يك سال گذشته انجام شده و خوشبختانه امروز در هر سه حوزه ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري دانشگاهيان، فرهيختگان و صاحبنظران سازمان را از خود مي‌دانند.
5- تحولات عرصه بين‌المللي و تغيير نگاه ها به ايران فرصت بي‌نظيري را در اختيار حوزه گردشگري قرار داده است. بر اساس آمار در سه ماه نخست امسال شاهد افزايش 215 درصدي ورود تورهاي گردشگران خارجي به كشور عزيزمان بوده‌ايم. به تناسب اين فرصت كم‌نظير، سازمان عزم خود را براي بهبود زيرساخت‌ها و افزايش توان خود در ارائه خدمات مطلوب و استاندارد به كار گرفته و در اين مسير ضمن حمايت از مشاركت بخش خصوصي در سرمايه‌گذاري در اين حوزه در صدد رفع موانع ومشكلات پيش روي اين صنعت است .
6- حضور پررنگ و تأثيرگذار ايران در نهادها و مجامع بين‌المللي و ساماندهي ثبت جهاني آثار تاريخي و ميراث گران‌بهاي كشورمان از مهم‌ترين دغدغه‌هاي سازمان در اين مدت بوده است.
خوشبختانه در راستاي همين تلاش‌ها مفتخر به ثبت جهاني "شهر سوخته " در زابل استان سيستان و بلوچستان شديم كه دستاورد بسيار مباركي براي دولت خدمتگزار و ملت بزرگ ايران است.
و نكته پاياني اين‌كه در سالي كه از سوي مقام معظم رهبري به نام "اقتصاد و فرهنگ" نامگذاري شده است، سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري بر اساس وظايف و مأموريت‌هايي كه دارد، خود را يكي از مصاديق تجلي و تبلور اين شعار مي‌داند و معتقد است كه عرصه ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري محل تلاقي فرهنگ و اقتصاد است و ما وظيفه داريم تا با مديريت علمي و جهادي، ضمن جلب اعتماد بخش خصوصي و فراهم آوردن امكان سرمايه‌گذاري در حوزه‌هاي مختلف سازمان با عزمي روزافزون زمينه تعالي فرهنگ و رشد فرهنگي جامعه، صيانت از ميراث فرهنگي، حمايت از صنايع‌دستي و توسعه گردشگري را فراهم آوريم.
در اين مسير به عنايات حضرت احديت ، اميد و باور داريم و از او طلب همت مي‌كنيم و هم‌نوا با حافظ مي‌گوييم:
همتم بدرقه راه كن اي طاير قدس كه دراز است ره مقصد و من نوسفرم
مسعود سلطانی فر
معاون رييس‌جمهور و رييس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري