میراث ما / الف: تشرف به حج تمتع آرزوی هر انسان مؤمنی می باشد که ممکن است در طول عمر آدمی تنها یک بار قسمت و روزی گردد. بماند که بسیاری از مسلمانان به دلیل محدودیت های موجود احتمالاً در طول حیات خود هیچگاه از استطاعت لازم جهت گزاردن حج تمتع برخوردار نگردند. پس حج برای دعوت شدگان فرصت بسیار مغتنمی است که می بایست حداکثر بهره برداری معنوی از آن صورت پذیرد.
یکی از رسوم قدیمی ایرانیان این بوده که پس از زیارت و یا حج برای بستگان و خانواده و دوستان سوغاتی بیاورند. البته پیشتر ها سوغاتی شامل ساده ترین هدایا مانند مهر و سجاده و عطر بود اما امروز متاسفانه بخش قابل توجهی از وقت زیارت و یا حج به خرید سوغاتی می گذرد. این کار ضمن اینکه حاجی را تا حدی از فضای معنوی حج خارج می کند از نظر اقتصادی نیز به صرفه نیست و باعث خروج ارز زیادی از کشور می گردد. این تغییرات در سنت مناسک حج موجب شده تا هزینه حجاج چند برابر افزایش یابد و حاجی به جای پرداختن به آداب و مناسک حج و ادای مستحبات دغدغه خرید سوغاتی داشته باشد.
این داستان تکراری بسیاری از حجاج ایرانی می باشد که درگیر این ماجرا هستند؛ خانم بعد از سال ها انتظار به همراه همسرش به سرزمین وحی آمده و می خواهد حداکثر استفاده از این فرصت طلایی را بنماید. برای شخص خودش هم تمایلی به خرید ندارد اما دغدغه ی بازگشت از سفر و انتظار سوغاتی توسط اقوام و دوستان او را کلافه می نماید. از یک سو نگران بجای آوردن اعمال خود و بهره مندی معنوی از این سفر الهی است و از طرف دیگر فکر سوغاتی حج او را رها نمی کند.
از این رو علاوه برخودش همسرش را نیز مجبور می کند که ساعت ها در بازارهای مکه و مدینه پرسه زده و لااقل برای افراد درجه یک فامیل و دوستان نزدیک هم که شده برای حفظ اعتبار و آبرو!! سوغاتی در خور توجهی تهیه نمایند. تازه بعد از کلی هزینه کردن زمانی که به کشور باز می گردند کم و کسری های بسیاری در خرید خود مشاهده می کنند و مجبورند بقیه اقلام را از داخل کشور بخرند. و این داستان هرساله و در بسیاری از خانواده ها ادامه دارد.
البته هدف من در بیان این جملات نفی سوغات حج نیست بلکه پرداختن به این موضوع است که سوغات حج نباید به قدری مهم و پررنگ شود که دغدغه ذهن حجاج شده و از ارزش معنوی سفر آن ها بکاهد. به بیان دیگر خرید سوغات برای فرزندان، پدر و مادر و نزدیکان آن هم به صورت مختصر امری قابل قبول است اما انتظارات جانبی بستگان درجه دو و سه چیزی است که حجاج نباید زیاد نگران آن باشند. گستردگی بازارگردی و خرید سوغات توسط زائران ایرانی به حدی است که اغلب فروشنده ها در مغازه های اطراف حرمین، فارسی یاد گرفته اند و چمدانهای بزرگ کاروانهای ایرانی با کیسه های مملو از کالا، انگشت نماست.
پس ضرورت دارد حجاج در سفر بیشتر از آنکه به بندگان خدا و توقعات آن ها فکر کنند به خدا و نعمتی که برای استغفار و معنویت به آن ها عطا فرموده بیندیشند که همانا دعای خیر حاجی در سرزمین وحی و در حین اعمال حج که به اجابت هم نزدیک تر است بهترین سوغات برای دوستان و آشنایان است.