زادگاه فرمان مشروطه به حراج می رود؟

به گزارش میراث ما به نقل از خبرگزاری ایرنا؛ خانه تاريخي پيرنيا در كوچه اي به همين نام در خيابان لاله زار تهران واقع است و تحت تملك ستاد فرمان امام(ره) قرار داد. 

اين خانه كه شهرداري به بهانه ثبت نشدن آن در فهرست ميراث ملي كشور مجوز تغيير كاربري آن را صادر كرده، چند روزي است كه به مزايده گذاشته شده است و تاريخ مزايده امروز (ششم شهريور) پايان مي يابد.
چند روز پيش بود كه مزايده اين بناي تاريخي در روزنامه ها چاپ شد و واكنش رسانه ها را درباره تخريب يك خانه ارزشمند تاريخي در پايتخت برانگيخت.
قيمت پيشنهادي براي اين خانه آن هم با عرصه هزار و ۸۸۳ متر ، برابر ۱۲ ميليارد و ۲۵۰ ميليون تومان در نظر گرفته شده است؛ خانه باشكوهي كه صد سال پيش مهمترين رويداد سياسي اجتماعي ايران را به چشم ديد، حالا راه زوال را در پيش گرفته است.
نكته جالب درباره اين خانه تاريخي، اهمالي است كه در ثبت آن صورت گرفته و با اينكه چهار سال پيش اين خانه در لاله زار شناسايي و پرونده آن براي ثبت در فهرست ميراث ملي تهيه شد اما گفته مي شود كه هنوز با گذشت اين سال ها هنوز ثبت نشده است زيرا هيچ تابلويي مبني بر ثبت اين اثر در گوشه و كنار آن ديده نمي شود.
كارشناسان ميراث فرهنگي سابقه اين خانه را دوره سلطنت ناصرالدين شاه قاجار مي دانند. ميرزا نصرالله خان نائيني كه از دولتمردان با نفوذ دوره ناصري بود، قطعه زميني را در لاله‌زار خريداري كرد و خانه‌اي را با سبك نئوكلاسيك اروپايي در آنجا ساخت.
ميرزا نصرالله خان دو پسر داشت كه در تاريخ سياسي و فرهنگي ايران ماندگار شدند؛ اين دو پسر در كنار خانه پدري خود خانه هاي ديگري ساختند و حضور پيرنياها در اين محله تا جايي پيش رفت كه اين كوچه در لاله زار به نام خانواده آنها ابدي شده است.
ميرزا حسن پيرنيا (مشيرالدوله پيرنيا) يكي از پسران ميرزا نصرالله خان بود كه نويسنده كتاب «تاريخ ايران باستان» است و ميرزا حسين پيرنيا (معتمن الملك) فرزند ديگر وي سه دوره رياست مجلس شوراي ملي را بر عهده داشت.
البته خانه هايي كه فرزندان و نوادگان ميرزانصرالله خان در اين محل بنا كردند از نظر ارزش تاريخي و معماري به اندازه خانه اصلي پيرنياها نيست.
تا اواخر دهه ۴۰ خانواده پيرنيا هنوز در اين خانه‌ها ساكن بودند و حتي هنوز هم دو نفر از نوادگان پيرنيا در يكي از خانه‌ها ساكن‌اند.
همسر ميرزا حسن پيرنيا (شكوه اعظم) وصيت كرده بود اين خانه به بيمارستان تبديل شود، به همين دليل اين خانه در اختيار ساختمان علوم پزشكي ايران قرار گرفت و آن‌ها موسسه مطالعات تاريخ پزشكي، طب اسلامي و طب مكمل (ثبت شده به شماره ۱۸۹۹ سال ۷۶) را در آن‌جا مستقر كردند.
ولي ساير خانه‌ها رو به ويراني رفت و حتي يكي از آن‌ها كه متعلق به ابوالقاسم پيرنيا بود به يك مجتمع تجاري تبديل شد.
خانه اصلي اين خاندان يعني ميرزا نصرالله خانه نائيني، از نظر تاريخي و هم از نظر هنر معماري بسيار با اهميت است و متاسفانه به دليل عدم رسيدگي به خانه تاريخي پيرنيا در طول اين سال‌ها به حالت نيمه ويران درآمده است.
پلان اين خانه به سبك فرانسوي ساخته شده و الگوي معماري آن فرانسوي است. اين بنا از حيث معماري به سبك دوران گذار و با تلفيق معماري ايراني - اروپايي و با پلان برگرفته شده از معماري فرانسه ساخته شده است.
در اين خانه ۱۰تا ۱۵ تابلوي گچي قرار داشت كه همه آنها شامل نقاشي شخصيت هاي فرانسوي بوده و از فرانسه به اين مكان آورده شده بودند.
ساكنان اين محله مي گويند كه از سال ۸۹ اين تابلوهاي نفيس در روز روشن و توسط افراد ناشناس دزديده شدند و كميته پيگيري خانه هاي تاريخي تهران به عنوان يك سازمان مردم نهاد فعال در حوزه ميراث فرهنگي، سال گذشته اين موضوع را تحت پيگيري قرار داد.
نتيجه اين پيگيري ها اين بود كه ستاد اجرايي فرمان امام (ره) به عنوان مالك بنا به اداره كل ميراث فرهنگي استان تهران اعلام كرد كه تابلوهاي مذكور به انبار اين مركز (ستاد اجرايي) منتقل شده است تا از آنها حفاظت شود.
در كنار اين بناي تاريخي (ميرزا نصرالله خان نائيني) به پلاك هاي پنج و هفت حمام مجموعه پيرنيا و در پشت حمام نيز يك بناي فاخر دوره قاجار قرار دارد كه به گفته مردم محله، اين بنا متعلق به كليميان است و اكنون تحت مالكيت ستاد اجرايي فرمان امام (ره)است.
در مزايده اي كه چندي پيش براي خانه اصلي پيرنياها در روزنامه منتشر شد، حمام خانه پيرنيا و اين بناي فاخر ياده شده (مربوط به كليميان) نيز به مزايده گذاشته شده است و اكنون فعالان ميراث فرهنگي نگرانند كه اين بناهاي فاخر به طور يكجا تخريب و جاي خود را به يك ساختمان با كاربري اداري تجاري بدهد.
يادآوري اين نكته ضروري است كه فرمان مشروطه در اين خانه توسط احمد قوام السلطنه ويرايش و توسط نقاش معرف كمال الملك انشاء شد.
اين خانه در حقيقت محل نوشته شدن نخستين فرمان مدني و استقرار دمكراسي در ايران است كه بزرگاني چون آيت الله بهبهاني، ستارخان و باقرخان، شيخ فضل الله نوري و بسياري از مردم اين سرزمين براي به ثمر نشستن آن از جان مايه گذاشتند.