قدرت اجرایی هیات امناهای شهری برای اماکن تاریخی

به گزارش میراث ما به نقل از ایسنا، در نخستین نشست هیات امنای مجموعه‌ی سعدآباد که دوشنبه - 22 دی ماه - با حضور مسعود سلطانی‌فر، رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شد، احمد مسجدجامعی و یوسف منصورزاده، رئیس کاخ سعدآباد با حداکثر آراء به عنوان رییس و دبیر هیات امنای مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد انتخاب شدند.

برگزاری این انتخابات و انتخاب اعضای اصلی هیات امنا، سوالات زیادی را درباره‌ی معیارهای این انتخاب، میزان سهمیه‌ی دولتی که به افراد در چنین انتصاباتی داده می‌شود، قدرت اجرایی آن‌ها و اصلا فرصتی که برای برگزاری جلسات هیات‌امنایی و اجرائی کردن دستورات خود دارند، به وجود می‌آورد، هر چند نظارت بر عملکرد این هیات‌امنا هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما حداقل روشن شدن اصل این قضیه آن‌هم با توجه به دستوراتی که سلطانی‌فر برای هیات‌امنایی شدن پایگاه‌های میراث جهانی صادر کرده و البته حرف و حدیث‌هایی که درباره‌ی سپردن بخش‌های مختلف سازمان میراث فرهنگی به بخش خصوصی شنیده می‌شود، نیز باید در نظر گرفته شود.

محمد حسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درباره‌ی سوالاتی که برای این حرکت مطرح می‌شود، بسیاری از موزه‌ها و مکان‌های فرهنگی در دنیا با هدف بیشتر شدن تفویض اختیارات به این نوع از مجموعه‌ها به صورت هیأت امنایی اداره می‌شوند تا بیشتر با جامعه در تعامل باشند و تعداد مراکز و موسسات فرهنگی در آن‌ها افزایش یابد.

او با تاکید بر این‌که با همفکری جمعی می‌توان سریع‌تر و بهتر مشکلات را برطرف کرد، افزود: سازمان‌های فرهنگی با تفویض مدیریت این مجموعه و بناها به هیات امنا که مرکب از شخصیت‌های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجرایی و خدماتی هر منطقه هستند، امکان جلب مشارکت بهتر را به وجود می‌آورند.

وی تاکید کرد: به همین دلیل در جلسه روز دوشنبه (22دی ماه) در کاخ سعدآباد این موضوع در دستور کار قرار گرفت و اعضای هیأت امنای این مجموعه تاریخی- فرهنگی تعیین شدند.

طالبیان در پاسخ به این پرسش که سازوکار این رأی گیری‌ها برچه اساسی است و معیار انتخاب این هیأت امنا چیست؟ گفت: یک آیین‌نامه در این مورد وجود دارد، مثلاً در آن قید شده که یکی از اعضا از شهردار محل یا معاون عمرانی استاندار، رییس شورای شهر یا یکی از اعضای شورای شهر یا کمیسیون فرهنگی آن انتخاب شود. مثلاً در کاخ گلستان اگر شهردار در هیات امنا، حضور دارد در کاخ سعدآباد یکی از اعضای شورای شهر انتخاب می‌شود.

وی درباره‌ی شرح وظایف این هیأت امنا هم توضیح داد: شرح وظایف از قبل به طور کلی موجود است، اما هیأت‌امنا خودشان هم مواردی را به آن اضافه می‌کنند. آیین‌نامه چندین سال است که تدوین شده و فقط اصلاحاتی روی آن انجام شده است، همچنین حضور کارشناسان و شخصیت‌های غیر دولتی حاضر در هیأت امنا بر اساس آیین نامه صورت می‌گیرد، بر اساس آن حضور سه تا چهار چهره فرهنگی و یک عضو اقتصادی در هیات امنای مجموعه‌های فرهنگی ضروری است.

او با اشاره به تعیین و ابلاغ حکم هیأت امنا برای هشت پایگاه میراث جهانی توسط رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در طول چند هفته‌ گذشته گفت: پس از برگزاری نخستین جلسه کلیات اقداماتی که باید توسط معاونت میراث فرهنگی صورت گیرد، شرح وظایف هیأت امنا، ایده‌های پیشنهادی برای بهتر شدن وضعیت تشریح می‌شود، این اقدام بر وجود مناطق مهمی که بدون مشارکت جامعه و دست‌اندرکاران و افراد خبره جامعه نمی‌توانند به درستی دست به اقدام شایسته‌ای بزنند، تاکید دارد.

طالبیان این مجموعه‌ها را ثروتی دانست که باید بتوانیم به درستی از آنها بهره‌مند شویم و افزود: امیدواریم که به مرور این مجموعه‌ها با اداره‌شدن به صورت هیات امنایی، مستقل شده و به سمت پویایی حرکت کنند.

معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی بابیان این‌که در ترکیب هیأت امناها از دستگاه‌های مختلف فرهنگی کشور مانند معاونت سینمایی وزات ارشاد می‌توانیم کمک بگیریم، ادامه داد: به عنوان مثال در مجموعه تاریخی - فرهنگی سعدآباد از علی مرادخانی- معاون هنری وزیر ارشاد تا احمد مسجد جامعی یا دکتر مجابی از حوزه‌ی محیط زیست تا شهردار منطقه و معاونت عمرانی وزارت کشور بهره گرفتیم و تعدادی از خبرگان که به این موضوع اشراف دارند در ترکیب این هیأت امنا انتخاب شدند.

وی با تاکید بر این‌که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خواهان بهره‌مندی از ظرفیت همه‎ی دست‌اندرکاران مسائل فرهنگی است، افزود: در این حالت همه‌ی افراد فرهنگی و صاحب ایده به یاری طلبیده‌ می‌شوند، حضور این افراد در مدیریت این نوع از مجموعه‌ها باعث متحول شدن این مراکز و مناطق می‌شود.

او اضافه کرد: در برداشتن چنین قدم‌هایی علاوه بر این‌که جنبه‌های دیگر از باغ تا قنات و ساختمان‌ها و آنچه پشت این قضایا نهفته است آشکارمی‌کند، بلکه جریان و ظرفیت‌های فرهنگی موجود در این قضیه را نیز نشان می‌دهد و محلی برای پاسخگویی به دغدغه‌های فرهنگی جامعه است و حضور کودکان، نوجوانان، خانواده‌ها و دانشجویان را به این سمت جلب می‌کند و بسته‌های فرهنگی خوبی به جامعه ارائه می‌کند.

طالبیان به عنوان الگو از اداره شدن هشت مجموعه تاریخی فرهنگی به صورت هیأت امنایی نام برد و گفت: تخت جمشید، نقش جهان، شوشتر، ارگ بم، کاخ گلستان، مجموعه سعدآباد، تخت سلیمان و بازار تبریز مناطقی هستند که به این صورت اداره خواهند شد.

او تأکید کرد: اگر این روال به خوبی طی شود و طرح موفقیت آمیز باشد برای موزه ملی و سایر پایگاه‌های جهانی هم این رویه را ادامه خواهیم داد.

وی همچنین درباره‌ی انتخاب هیأت امنای کاخ گلستان اظهار کرد: قرار است در این مجموعه‌ی جهانی هر ماه یک جلسه برگزار شود تا ساز و کار خوبی برای این پایگاه ثبت جهانی پایتخت در پیش گرفته شود. این طرح در مجموع خرد جمعی نخبگان فرهنگی را به کمک سازمان میراث فرهنگی می‌آورد و همه‌ی اختیارات از جمله مالی را به هیأت امنا تفویض می‌کند، البته ضوابط و معیارها و دستورالعمل‌های سازمان میراث فرهنگی در این زمینه همچنان وجود دارد.

معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به مساحت 110 هکتاری سعدآباد، گفت: در این مجموعه 14 موزه فعال دارند که در آینده‌ای نزدیک تعداد آن‌ها به 20 می‌رسد، اما اگر بتوان از همه‌ی ظرفیت سال‌های آینده در این زمینه بهره برد، می‌توانیم این رقم را به 30 برسانیم. این نه تنها در ایران که شاید در کل منطقه بی‌نظیر باشد.