مرمت بناهای تاریخی پل آق قلا، مدرسه عمادیه، مدرسه تقوی و مسجد جامع گرگان

چاپ صفحه

با توجه به اهمیت حفاظت، احیا و باز زنده سازی آثارو بناهای تاریخی استان گلستان، کاوش باستان شناسی و ساماندهی پل آق قلا،پروژه ساماندهی و مرمت مناره مسجد جامع و ساماندهی و مرمت مدرسه تقوی و همچنین پروژه ساماندهی و مرمت مدرسه عمادیه گرگان در نشست تخصصی میراث یادمان ها در گرگان بررسی شد.

به گزارش سرویس دریافت اخبار میراث ما، مهندس ناظر ساماندهی و مرمت مدرسه تقوی گرگان در خصوص این اثر تاریخی و اقدامات مرمت و احیای آن گفت: این بنا از سال 1307 تا 1382کاربری های مختلف مسکونی، مدرسه، متروکه، زایشگاه داشته و در این سال به تملک میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درآمده است.

مهندس جمیله پورقاسم اظهار کرد: این بنا که صاحب آن حاج احمد تقوی از مالکان قدیمی گرگان بوده در محله سرچشمه این شهر واقع است.

به گفته وی، این اثر تاریخی با یکهزار و 398مترمربع مساحت دارای دو حیاط شمالی وجنوبی است و در دو طبقه دارای 17اتاق (هفت اتاق در طبقه بالا و 10اتاق در طبقه پایین) بوده و پلان نما هماهنگ است.

مهندس پورقاسم اضافه کرد: یافته های باستان شناسی در بنا نیز نشان داد که در سطح پایین تر از حیاط این اثر نیز زندگی وجود داشته است.

وی در خصوص اقدامات مرمتی این بنا گفت: مرمت پوشش سقف، داخلی، استحکام بخشی بنا، جرزها، مرمت چوب کف اتاق ها، درها و پله ها، ساماندهی محوطه و تراس ها از جمله فعالیت ها بوده است.

به گفته وی، ساماندهی محیط و حذف الودگی های بصری از بنا نیز مد نظر است که انجام می شود.

مسوول ساماندهی وکاوش های باستان شناسی پل تاریخی آق قلا گفت: دراین پل دو ردیف پلکان در ضلع جنوبی قرار دارد که در دیگر پل های تاریخی کشور به این صورت و این تیپ پلکان وجود ندارد.

دکترجبرئیل نوکنده در نشست تخصصی میراث یادمان ها در گرگان به اقدامات در راستای مرمت و احیای این پل اشاره کرد و اظهار کرد: در سال 91 براثر بالاآمدن آب رودخانه گرگانرود این پل آسیب دید و در پی آن مطالعات شناختی، بازشناختی، مرمت، احیاء و جمع آوری سازه های زاید اطراف پل آغاز شد.

دکتر نوکنده با بیان اینکه طراح و سازنده این پل به زیبایی بصری آن با توجه به واقع شدن در شهر توجه داشته است، اضافه کرد: کشف سفال های آبی و سفید در این مکان تاریخی نشان می دهد که این پل در دوره صفویه ساخته شده است.

پل تاریخی آق قلا، تنها پل با تزئینات آجری و بازمانده از دوران شکوفایی هنر آجر کاری در ایران است.

وی افزود: پل آق قلا با قدمتی حدود 800سال از پل های شاخص گلستان و کشور است که پایه های پل در دوره سلجوقی و ساخت آن در دوره صفوی صورت گرفته است.

نوکنده اذعان داشت: این پل به شمار 919 در فهرست آثار تاریخی کشور ثبت و تنها پل دارای تزئینات آجرکاری برآمده کشور بوده که بر روی گرگانرود در شهرستان آق قلا و در حدود 18 کیلومتری شمال گرگان واقع شده است.

وی گفت: این پل تاکنون دارای چهار دهانه با طاق جناغی و پایه هایی مستحکم بوده است، پایه های پل در جهت شرقی (مخالف جریان آب) برای شکستن فشار آب به صورت مثلثی (موج شکن) شکل گرفته است.

دکتر نوکنده درادامه یادآور شد: در جهت غربی (موافق جریان آب) به صورت نیم دایره است و موج شکن های پل که اندازه هر یک از اضلاع مثلثی آن به 45/3 متر می رسد، در دوره اخیر با سیمان اندود شده است.موج شکن های مثلثی و پشتیبان های نیم دایره پل تا نزدیک سطح پل بالا آمده است و در بالای تعدادی از پشتیبان ها، قاب های مستطیل شکلی تعبیه شده که امروزه دو عدد از آنها باقی است و برای تزیین یا قراردادن کتیبه در نظر گرفته شده است.

وی ادامه داد: سطح گذرگاه پل که از طرفین به ارتفاع 10/1 متر و پهنای 50 سانتی متر محدود شده، در گذشته سنگ فرش بوده ،اما در دوره اخیر آسفالت شده است.از مدتی قبل پل دیگری بر روی رودخانه گرگانرود در این محل ساخته اند که با احداث آن، رفت و آمد از روی پل قدیمی صورت نمی گیرد و تنها به عنوان یکی از آثار تاریخی برای عبور و مرور عابران پیاده و گردشگران استفاده می شود.

نوکنده خاطر نشان کرد: ازویژگی های منحصر بفرد پل آق قلا، سبک معماری خاص و هوشمندانه آن است، بررسی های علمی نشان می دهد که در دوره قاجاریه در ضلع جنوبی این پل، قلعه ای نظامی با دو مناره و برج های دیده بانی متعدد وجود داشته و در واقع از این پل به عنوان دروازه ورود به شهر آق قلا استفاده می شده است.

مهندس حسین دباغ مهندس ناظر ساماندهی و مرمت مدرسه عمادیه گرگان نیز در این نشست گفت: این اثر تاریخی در محله دربنو گرگان در بافت قدیم این شهر واقع است.

به گفته وی، این اثر در فهرست آثار تاریخی کشور به شماره 2665ثبت شده و دارای یکهزار و 450مترمربع مساحت است.

مهندس دباع در خصوص معماری مدرسه عمادیه به چهار ایوانی بودن آن اشاره کرد و افزود: چهار ایوان، حیاط مرکزی، حیاط خلوت، ورودی، حجره ها از جمله بخش های بنا هستند.

وی با اشاره به اینکه، این بنا مربوط به دوره صفویه است، اظهارکرد: پس از انجام مطالعات و آسیب شناسی بنا مرمت آغاز و تاکنون سقف، طاق ها، جرزها، در و پنجره ها، کف، قسمت های داخلی، تراس و ورودی بنا مرمت و این مدرسه آمادگی تبدیل به موزه را دارد.

مدرسه عمادیه گرگان با توجه به کاربری قدیم این بنا به عنوان مدرسه علوم دینی وحوزوی، همچنان با همین کاربری، در زمینه تربیت علاقه مندان علوم دینی فعال است.

مدرسه عمادیه در ضلع شرقی مرکز محله دربنو در بافت قدبم گرگان واقع می باشد ،این مدرسه با پلانی مستطیل شکل و به صورت چهار ایوانی و با فرم حیاط مرکزی و در جناح های جنوب، شمال و شمال غربی دارای حیات های خلوت می باشد که همه عناصر آن به صورت قرینه و با فرم و ریتم منظم و یکسان کنار هم قرار گرفته اند.

بنا کرسی چینی و بندکشی شده و جرزهای مدرسه، آجری با ملات گل وآهک است و دربعضی نقاط جرز، خشت خام نیز دیده می شود، اندودهای به کار رفته از کاه گل و گچ است و ابعاد و اندازه آجرهای به کار رفته 20 در20 در4 سانتی متر می باشد.

مهندس علیرضا صفرزاد مهندس ناظر ساماندهی و مرمت مناره مسجد جامع گرگان نیز از تعلق این اثر به دوره سلجوقی خبر داد و گفت: این بنا در حاشیه بازار نعلبندان و محل پاسرو گرگان واقع است.

به گفته وی این اثر با یکهزار و 600مترمربع در سال 814بنا شده و به شماره 181در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

مهندس صفرزاد اضافه کرد: مناره در ضلع جنوبی مسجد جامع واقع شده و قدیمی ترین قسمت آن است.

وی افزود: مناره مسجد جامع گرگان دارای ماذنه چوبی است وارتفاع مناره از کف حیاط 11متر و 60 سانتی متر و قطر آن دو متر و 60سانتی متر می باشد.

مهندس ساماندهی ومرمت مناره مسجد جامع گرگان همچنین به اقدامات در خصوص آسیب شناسی، پاکسازی بدنه مناره و مرمت آن اشاره کرد.

مناره مسجد جامع گرگان، تنها قسمت باقیمانده ازدوران سلجوقیان است که نوشته ای به متن کوفی و بنایی آجری دارد.

در قسمت بالای متن، نمای آجرکاری تزیینی زیبایی قرار گرفته که به صورت نواری، گرداگرد مناره تکرار شده است، همچنین قسمتی از مناره در ترکیب آجرکاری آن باز بوده و کار نوردهی به داخل مناره را انجام می دهد.

مقالات مرتبط

----------------
تمامی حقوق برای میراث ما محفوظ وانتشار مطالب با ذکر منبع بلامانع است

اعلام دیدگاه در مورد این خبر

تنها نظراتی که با حروف فارسی نوشته می شوند قابلیت انتشار خواهند داشت.

حقوق برای پایگاه خبری میراث ما محفوظ و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

طراحی و پشتیبانی: گروه تکاپو